SİNDİRİM SİSTEMİ'NE GİRİŞ, AĞIZ

Yazılarımda bir hata gördüğünüzde bana bildiriniz.

Bu yazımda insanda sindirim sistemine giriş yapıyoruz.

SİNDİRİM SİSTEMİ

İnsanda sindirim sistemi dışarıdan vücuda alınan büyük parçalar şeklindeki besinleri öğütüp sindirmekle görevli sistemdir. Sindirim sisteminde besin ilk önce mekanik olarak sindirilir, küçük parçalara ayrılır; sonra kimyasal olarak sindirilir ve hücrelerin içinde enerji verici olarak kullanılır. Hücreler gelen besin molekülleri (glikoz) oksijen yardımıyla yıkıma uğrar ve enerji elde edilir. Elde edilen enerji ATP moleküllerinde saklanır. Her hücre kendi ATP' sini kendisi üretmek zorundadır çünkü ATP üretildiği hücreden başka bir hücreye geçemez. Bu yıkım olayı mitokondride gerçekleşmektedir.

Sindirim Sistemi Organları:

1. Ağız Boşluğu (cavitas oris)
2. Yutak (pharynx)
3. Yemek Borusu (oesophagus)
4. Mide (gaster)
5. İnce Bağırsak (intestinum tenue) 
6. Kalın Bağırsak (intestinum crossum)
7. Rektum (rectum)
8. Anüs (canalis analis)

Karaciğer ( hepar ) ve pankreas ( pancreas ), salgıları ile sindirime yardımcı organlar olarak bilinirler. 

Sindirim sistemi, 8-10 metre uzunluğunda bir boru sistemidir. Bu boruların çağı değişebilir. Örneğin oesophagus'un çap genişliği, ince bağırsağın çap genişliğinden büyüktür.

1. AĞIZ (Cavitas oris)

• Ağız, sindirim sisteminin giriş bölümüdür.
• Ağız bir boşluk şeklindedir. 
• Ağızda mekanik sindirim gerçekleşir.
• Arkasında pharynx bulunur.
• Ağızda; dişler, dil, tükürük bezleri, küçük dil vs. yapılar bulunmaktadır. 
• Ağız iki bölümden oluşur. Biri ilk giriş kapısı olarak bilinen vestibulum oris, diğeri asıl sindirim gerçekleştiği cavitas oris propria'dır.
• Vesitbulum oris= Dudaklar ile diler arasında kalan alandır. İçinde dişler (dentes), diş etleri (gingiva), yanaklar (buccae) ve dudaklar (labium superius ve inferius) bulunur.
• Cavitas oris propria= Ağız boşluğu. Dişleri arkasında ve medialinde yer alır. Burada da dil, damak (sert damak ve yumuşak damak) ve boğaz boşluğu (isthmus faucium) bulunur. Ağız boşluğu. isthmus faucium ile pharynx' e bağlanır.
• (***vestibul=bir organın giriş kısmı, kapısı***) (***cavitas=cavum= tas şeklindeki yapı***)
• 
• Netter Anatomi Atlası'ndan alınmış, üzerinde düzenlemeler yapılmıştır.

1.1. Dudaklar (labia oris)

• Dudaklar, labium superius ve inferius olarak adlandırılır. 
• Labium superius= üst dudak
• Labium inferius= alt dudak
• Dudakların dış yüzü deridir. İç yüzleri ise mukoza ile kaplıdır.
• İki dudak arasındaki alan= rima oris
• Dudakların köşeleri= commisura labiorum
• Anguli oris= Dudakların birleştiği köşeler ve buradaki açı. (***angulus=açı***)
• Dudaklarda deri ve mukoza arasında , arter, ven, sinir, yağ doku, bağ doku ve bez bulunur.
• Glandulae labiales= Dudaktaki salgı üreten bezdir. Salgısını vestibulum oris'e boşaltır.
• Philtrum= Burundan üst dudağın ortasına uzanan oluktur.
• Üst dudağı yukarıda burun yanlarda sulcus nasolabialis' ler sınırlar.
• Üst dudakta ve alt dudaktan, iç kısımda, diş köklerine doğru uzanan birer frenulum yapısı bulunur.
• Frenulum labii superioris= üst dudak ile üst diş kökleri arasında bulunan frenulum.
• Frenulum labii inferioris= alt dudak ile alt diş kökleri arasında bulunan frenulum.
• Frenulumlar bunlara ek olarak dilin altında ve yanakların en arka kısmında bulunabilir.
• Dudakların arterleri: a. labialis superior ve inferior. (a. facialis dalları)
• Dudakların arterleri: v. labialis supeiro ve inferior, v. submentalis.
• Dudakların sinirleri: üst dudak için n. maxillaris, alt dudak için n. mandibularis.

1.2. Yanak (Buccae)

• Ağız boşluğunun yan duvarlarını oluşturur.
• Yanakların da, iç yüzleri mukoza dış yüzleri deridir.
• Kaslar, tükürük bezleri, arter, ven vs. yapılar bulunur.
• Glandulae buccales= Yanak bezleri
• M. buccinator= Yanağın esas kası
• Parotis bezi, kulağın önünde bulunan, ağız içi tükürüğün %65-70 civarını karşılayan en büyük tükürük bezidir. Ductus parotideus ise bu beze bağlı kanaldır. Ductus parotideus, parotis bezinden gelir ve m. buccinator' ün içinden geçip ağıza boşalır.

1.3. Diş eti (Gingiva)

• Fibröz bağ dokudan oluşmuştur. 
• Mukozası bol damarlıdır.

1.4. Damak 

• Ağız boşluğunun tavanını oluşturur.
• İki kısımdan oluşur: palatum durum ve palatum molle
• Palatum durum= Sert damak
• Palatum molle= Yumuşak damak
• Palatum durum, damağın çoğunu oluşturur. Öndedir. Maxilla ve os palatinum tarafından yapılmıştır.
• Palatum molle, damağın üçte birini yapmıştır. Arkada bulunur. Os palatinumdan sonra arkaya doğru kas, yağ ve mukoza tabakası şeklinde devam eder.
• Yumuşak damak küçük dil son bulunur.
• Uvula= Küçük dil
• Uvula, cavitas oris propria' da bulunur. 
• Damağın dışı mukoza ile kaplıdır. Mukoza kemik zarına iyice tutunur. 
• Damakta, kemik ve mukoza arasında çok sayıda tükürük bezi bulunur= glanduae palatinae
• Palatum durumun üst yüzü burun boşluğunun (cavitas nasi) alt duvarını oluşturur.
• Palatum molle'de bulunan kas= m. tensor veli palatini.
• m. tensor veli palatini kasının tendonları sphenoid kemiğin hamulus pterygoideus' unun lateralinden ortasına doğru uzanır. Bu yapı sert damağın arka kenarına tutunur= aponeurosis palatina
• Uvula yumuşak damağın arka kısmında ortada bulunur.
• Palatum molle, oropharynx (yutak ile ağız boşluğunun birleştiği kısım) ve nasopharyx'i (yutak ile burun boşluğunun birleştiği kısım) birbirinden ayırır.
• Uvulanın altında bir tonsil bulunur: Tonsilla palatina (Tonsiller hakkında geniş bilgiyi buradan okuyabilirsiniz.)
• Tonsilla palatina, halk arasında bademcik olarak bilinir.
• Tonsilla palatina'nın aralarına yerleştiği iki adet plika vardır: arcus palatoglossus ve arcus palatopharyngeus.
• Bu arcuslar yay şeklindedir ve tonsilla palatina' nın önünde ve arkasında bulunurlar.
• Arcus palatoglossus= damağa ve dile yakın olan arc.
• Arcus palatopharyngeus= pharynx' e yakın olan arc.
• Bu plikaların görevleri tonsilla palatina' yı korumaktır.
  
  
  
• Netter Anatomi Atlası'ndan alınmış, üzerinde düzenlemeler yapılmıştır.

1.5.Dişler (dentes)

• Bebek doğduktan 6 ay sonra çıkmaya başlar. 2,5-3 yaşına kadar devam eder. Bunlar süt dişleridir.
• 6-7 yaşlarında süt dişleri yenilenir ve yerlerini kalıcı dişler almaya başlar.
• Süt dişleri= Dentes decidui
• Kalıcı dişler= Dentes permanentes
• Süt dişleri 20 tanedir.
• Kalıcı dişler 32 tanedir.
• Bir diş kemerinin yarısı (yani toplam diş sayısının çeyreği)
• Kesici dişler= dentes incisivi 2 adet
• Köpek dişleri= dentes caninus 1 adet
• Premolar dişler= dentes premolares 2 adet
• Molar dişler= dentes molares 3 adet
• Bir diş kron, kök ve boyun kısımlarından oluşur.
• Corona dentis= Dişin ağız içinde görülen kısmıdır. Mine tabakası görülür.
• Radix dentis= Dişin kök kısmı
• Cervix dentis= Dişin boyun kısmıdır. Radix ve corona arasında bulunur.
• Cervix dentis, dişin diş etine girdiği kısımdır.
• Dişte en dışta mine tabakası bulunur. Mine tabakası= enamelum
• Mine tabakasının altındaki tabaka= dentinum
• Damarlar ve sinirler dişe radix' ten giriş yapar. Radix' in ucunda bulunan foramen apicis dentis delikten damar ve sinirler giriş yapar.
• Dişin tek canlı kısmı= pulpa dentis
• Pulpa dentis, corona ve radix' in iç kısmında bulunur. 
• Diş kökünün en dış tabakası= cementum tabakası
• Molar diş kökü 3'lüdür. 
• Premolar diş kökü 2'lidir.
  
  
  
• Netter Anatomi Atlası' ndan alınmış, üzerinde düzenlemeler yapılmıştır.
• 

  
  Netter Anatomi Atlası'ndan alınmış, üzerinde düzenlemeler yapılmıştır.
• 

  Netter Anatomi Atlası'ndan alınmış, üzerinde düzenlemeler yapılmıştır.
• 1.6. Dil (Lingua=glossus)

• Tat duyusunu almakla görevlidir.
• Tat duyusunun yanı sıra yutkunma ve konuşmada da görevlidir.
• Altında tonsilla linguae bulunur. 
• Tonsilla linguae'den sonra, öne doğru papilla vallatae bulunur.
• Tonsilla linguae ve papilla vallatae arasında bulunan oluk= sulcus terminalis
• Dilin radix, corpus ve apex'i mevcuttur.
• Radix linguae: Dilin kök kısmıdır. Hyoid kemik ve mandibulaya tutunur.
• Corpus linguae: Dilin gövde kısmıdır. Dorsum linguae ve facies inferior linguae olmak üzere iki yüzü vardır.
• Dorsum linguae= Facies posterosuperior: Dilin tavana bakan kısmıdır. Konvekstir. Sulcus terminalis ile başlar. Dilin sırt kısmı olarak bilinir.
• Facies inferior linguae: Dilin alt yüzüdür. Mukozası düzdür. Ortasından ağız tabanına doğru bir frenulum yapısı bulunur= Frenulum linguae
• ❗❗❗Ağızdaki frenulum yapıları tükürük bezlerini açıldıkları noktalardır.
• Frenulum linguae: Üzerinde tükürük bezlerini açıklığı olan= caruncula sublingualis noktası bulunur. 
• Caruncula sublingualis= Dil altı tükürük bezinin açıklığıdır.
• Caruncula sublingualis'e açılan tükütük bezi= glandula submandibularis
• Frenulumun her iki tarafında mukoza tabakasının altında v. profunda linguae bulunur.
• Frenulum linguae' nın ağız tabanında tutunduğu yerin altına glandula sublingulis ve glandula submandibularis'in açıldığı papilla bulunur.
• ❗❗❗Frenulum linguae'nın kalın olduğu durumlarda pelteklik görülür.
• Apex linguae= Dilin uç kısmıdır. Dentes incisivi (kesici dişler)'ye temas eder.
• Dilin sağ ve sol iki lobunun arasında bulunan oluk= sulcus medianus lingua
• DİL KASLARI
• İntrinsik(iç) ve ekstrinsik (dış) kaslar mevcuttur. 
• İNSTRİNSİK KASLAR:
• İnstrinsik kaslar asıl dil kaslarıdır.
• Mukozanın hemen altında ve bağ dokuya gömülüdur.
1. m. longitudinalis superior
2. m. longitudinalis inferior
3. m. transversus linguae (enine uzanır)
4. m. verticalis linguae (dikey uzanır)
• ❗❗❗İntrinsik kaslar dilin şeklini değiştirirler.
• EKSTRİNSİK KASLAR:
• Dili çevredeki komşu yapılarına bağlar.
• Ağız tabanından dile bağlanırlar.
1. m. genioglossus
2. m. hyoglossus
3. m. styloglossus
4. m. palatoglossus
• ❗❗❗ Ekstrinsik kaslar dili hareketlendiren kaslardır.
• ❗❗❗m. genioglossus= Dili öne ve aşağı çeken kaslardır. Dil çıkarma hareketini yaptırır. Bu fnksiyonu ile dilin boğaza kaçmasını önlediği için dilin güvenlik kası olarak adlandırılır. 
• m. palatoglossus dışındaki tüm dil kasları n. hypoglossus ile inerve edilir.
• 
  
  
  
  
  
  
  
  
  Netter Anatomi Atlası' ndan alınmış, üzerinde düzenlemeler yapılmıştır.
  
  

TÜKÜRÜK BEZLERİ:

• Tükürük bezleri: Glandula oris
• Tükürük bezleri salgılarını cavitas oris' e boşaltır.
• Tükürük bezleri ikiye ayrılır: glandulae salvariae majores ve glandulae salvariae minores
• Glandulae salvarie majores: glandula parotidea ( parotis bezi ), glandula sublingualis (dil altı tükütük bezi), glandula submandibularis.

HERKESE İYİ ÇALIŞMALAR...😇😇😇